Hoán dụ là gì? Tác dụng và ví dụ về hoán dụ môn văn 6

Dùng cái cụ thể để nói cái trừu tượng

Cách sử dụng này dựa trên sự gần gũi giữa các sự vật, hiện tượng được nhắc đến nhưng lấy những cái cụ thể, dễ hiểu, dễ nhìn thấy, cảm nhận được để chỉ những cái mơ hồ, trừu tượng, chưa rõ nghĩa với mục đích giúp người đọc, người nghe cảm thấy dễ hiểu hơn.

Ví dụ:

“Ngôi sao chẳng sáng đêm

Một thân lúa chín chẳng nên mùa vàng”

=> Các từ “một ngôi sao”, “một thân lúa” là các sự vật cụ thể được dùng để chỉ cái trừu tượng hơn đó chính là sự cô đơn, lẻ loi, không có sự gắn bó, đoàn kết với nhau.

Tác dụng của hoán dụ là gì?

Hoán dụ được sử dụng để biểu thị mối quan hệ gần gũi, có sự tương đồng giữa sự vật hiện tượng này với sự vật hiện tượng khác để người đọc dễ dàng liên tưởng, kề cận của hai đối tượng mà không cần phải so sánh chúng với nhau.

Chức năng của hoán dụ đó là nhận thức, giúp người đọc có thể hình dung được sự tương đồng của 2 sự vật hiện tượng mà không cần phải suy nghĩ quá nhiều. Và đặc biệt là không ẩn đi một phần ý nghĩa như biện pháp ẩn dụ.

Cơ sở hình thành hoán dụ đó chính là sự liên tưởng, phát hiện ra mối liên hệ gần gũi của sự vật, hiện tượng. Đây cũng chính là lý do có rất nhiều người nhầm lẫn hoán dụ với ẩn dụ bởi cả hai biện pháp tu từ này đều có sự tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng.

Cách phân biệt hoán dụ và ẩn dụ

Điểm chung

Đều là biện pháp tu từ gọi tên của sự vật này bằng tên sự vật hiện tượng khác

Đều giúp cách biểu đạt trở nên gợi hình, gợi cảm hơn.

Điểm khác nhau

Hoán dụ dựa trên quan hệ tương cận, gần gũi giữa hai sự vật hiện tượng

Ví dụ về phép hoán dụ: “Áo chàm đưa buổi phân ly” => Hình ảnh hoán dụ “áo chàm” dùng để chỉ những con người Việt Bắc bởi những người dân nơi đâu thường mặc áo chàm.

Ẩn dụ dựa trên mối quan hệ tương đồng giữa hai sự vật hiện tượng. Hai sự vật, hiện tượng được dùng trong biện pháp tu từ ẩn dụ thường không liên quan trực tiếp với nhau.

Ví dụ về phép ẩn dụ:

“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng

Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”

=> Hình ảnh ẩn dụ “mặt trời” được dùng để nói về Bác Hồ, để nhấn mạnh sự to lớn, vĩ đại và ấm áp của Người.