Phần 4 Giá trị
Điều này chẳng khiến những người ủng hộ Nguyên tắc Công bằng thấy ngạc nhiên. Họ có thể nói rằng Jim đang “khôi phục trạng thái cân bằng” một cách vô thức. Các nhà nghiên cứu phân tích sự thay đổi trong mối quan hệ như sau: “Khi Sally và Jim kết hôn, Sally mang vẻ đẹp hình thể vào mối quan hệ của họ, còn Jim mang vào đó bản chất tốt. Đây là những tài sản hữu hình. Vì vậy, nếu vẻ đẹp của cô ấy phai nhạt dần, thì “tài sản” anh ta mang vào cuộc hôn nhân đó cũng vậy”.
Hiển nhiên là Jim không hề đá Sally. Anh ta vẫn yêu vợ. Chỉ là tiềm thức của anh ta đang cân bằng điểm số bằng cách hạ thấp một vài thói quen dễ chịu của anh ta.
Sự mất cân bằng cũng có thể xuất hiện khi một trong hai người “phạm sai lầm”. Nếu một người bị phát hiện có quan hệ ngoài luồng, thì người còn lại có thể rơi vào trạng thái im lặng, đóng băng, và duy trì trạng thái đó cho tới khi người bạn đời phạm sai lầm phải thực hiện những hành động yêu thương đủ bù đắp cho sai lầm đó. Mà việc đó thì có thể phải mất cả năm.
Các nghiên cứu đã viện dẫn các ví dụ kịch tính khi một người được thừa hưởng một khoản tài sản thừa kế kếch xù, bị mất việc hoặc thậm chí bị biến dạng nghiêm trọng trong một vụ tai nạn. Họ đã nói điều đó phá hủy “trạng thái cân bằng” trong quan hệ như thế nào.
Đối tượng trong nghiên cứu đó không phải là những người ích kỷ, vô tâm. Họ thường không nỡ rời bỏ người bạn đời của mình. Chỉ là tiềm thức của họ tìm cách cân bằng lại tỉ số bằng rất nhiều cách nhỏ nhặt như: giảm bớt các biểu hiện yêu thương, làm xấu ngoại hình (của họ), hoặc trở nên miễn cưỡng khi phải hi sinh bản thân họ vì lợi ích của người bạn đời. Người “trên cơ” người còn lại có thể từ chối làm việc nhà; nắm quyền quyết định đi thăm cha mẹ ai vào ngày nghỉ, hoặc đề xuất nghỉ riêng. Những hành động phản ứng nhỏ sẽ dẫn tới bất hạnh lớn trong những mối quan hệ đã trở nên mất cân bằng.
Hỡi các chàng trai, cô gái đi săn, nếu sau khi nghe tất cả những cảnh báo về việc bạn không muốn kết hôn với người “hơn” mình, bạn vẫn nghĩ: “Có thể tìm một người chỉ hơn bản kê tài sản đó một chút cũng được”, thì hãy đi theo tôi.