Có đúng là nước chảy ra khỏi bồn rửa chén theo chiều ngược chiều kim đồng hồ khi ở Bắc bán cầu?

Từ khóa tìm kiếm: Hãy Trả Lời Em Tại Sao? – Tập 10 – Arkady Leokum

Người ta thường nói rằng nước được dẫn lưu ra khỏi một bồn rửa chén hay bồn tắm sẽ xoáy vào lỗ thoát nước theo chiều ngược chiều kim đồng hồ khi đang ở Bắc bán cầu và theo hướng ngược lại khi ở Nam bán cầu. Lời giải thích có thể là do lực Coriolis, lực tác động vào bất cứ vật gì chạy ngang bề mặt một vật thể đang tự xoay – chẳng hạn như nước trong bồn tắm ở trên một trái đất đang tự xoay.

Lực Coriolis có một vai trò chủ chốt trong việc làm cho khí quyển bị nén và bão tố xoáy theo hướng ngược chiều kim đồng hồ khi đi đi qua phía bắc đường xích đạo. Vấn đề là hiện tượng này rất yếu và gia tốc tạo ra chỉ tạo được một hiệu ứng có ý nghĩa qua một khoảng thời gian tương đối dài. Trong trường hợp nước thoát khỏi bồn tắm, lực Coriolis tạo ra một gia tốc yếu hơn trọng lực mười triệu lần và do đó những hiệu ứng của nó thường dễ dàng bị che khuất bởi một độ nghiêng rất nhỏ của bồn tắm.

Năm 1961, tờ báo khoa học Nature báo cáo rằng tiến sĩ Asher Shaprio ở Massachusetts đã phát hiện thành công hiệu ứng Coriolis trong các thí nghiệm cực kì cẩn thận, cho thấy nước chảy ngược chiều kim đồng hồ ra khỏi một bể chứa rộng 2m. Năm 1965, một đội nghiên cứu ở đại học Sydney, dẫn đầu bởi Lloyd Trefethen, đã lặp lại các thí nghiệm ở phía nam đường xích đạo và phát hiện rằng nước thực sự xoáy ra ngoài theo hướng ngược lại.

Thật đáng ngạc nhiên, lực Coriolis còn có tác động đáng kể tới những ai đang đi tản bộ – ít nhất nếu không phải là do lực ma sát giữa chân chúng ta và con đường. Tính toán sơ bộ cho thấy nếu một người đi bộ khoảng 1,2 km trên một con đường sẽ bị kéo lệch hướng khoảng 160m. Do đó, nếu con đường bị phủ băng và chúng ta trượt trên đó, chúng ta sẽ thấy rằng mình đang phải cố thoát ra khỏi tác động xoay của trái đất (có những lời tuyên bố rằng – có thể là ngụy tạo – chim cánh cụt ở Nam cực có xu hướng đi theo những con đường bị xoay tròn về bên trái: chiều ngược với chiều kim đồng hồ).