La bàn có hoàn toàn chỉ đúng hướng Bắc không?

Từ khóa tìm kiếm: Hãy Trả Lời Em Tại Sao? – Tập 4 – Arkady Leokum

Hầu hết mọi người đều cho rằng kim la bàn chỉ hướng Bắc chính phương và họ hiểu “Bắc chính phương” theo cái nghĩa địa lý là “Bắc cực”. đúng, kim la bàn chỉ hướng Bắc chính phương, nhưng đồng nhất hóa Bắc chính phương với Bắc cực địa cầu thì trật lất.

Mọi la bàn ở Bắc bán cầu đều chỉ về hướng mà ta gọi là Cực Bắc Từ Trường (North Magnetic Pole). địa điểm này được quy cho là tại một bán đảo có tên là Boothia Peninsula, nằm ở điểm cực Bắc của duyên hải Bắc Băng Dương vùng Bắc Mỹ. Sir James Clark Ross đã thám hiểm địa điểm này từ năm 1831. Ở Nam bán cầu, kim là bàn chỉ về hướng mà ta gọi là Cực Nam Từ Trường. địa điểm này được quy cho là tại Nam Băng Dương, phía cực Nam nước Úc.

Có điều kỳ cục là người ta không thể định rõ một điểm nào đó tại Bắc cực cũng chính là Cực Bắc Từ Trường. Cực Bắc Từ Trường xê xích trong khoảng một vòng tròn đường kính tới 32km và kỳ lạ hơn nữa là sự xê dịch này thay đổi: sáng chỗ này, chiều chỗ kia (cũng trong khoảng vòng tròn đó). Cho nên có thể nói Cực Bắc Từ Trường nằm trong vòng diện tích này thì đúng hơn là giới hạn vào một điểm cố định.

Ngày nay ta cũng biết rõ sự khác biệt Cực Bắc Từ Trường với Bắc cực địa cầu, chứ ngày trước thì chưa ai biết. Cũng chẳng lạ gì vì con người sống cách khá xa cả hai loại cực này, cho nên đối với họ thì Cực Bắc Từ Trường hay Bắc cực địa cầu cũng là một. Về sau, các nhà hàng hải thám hiểm Bắc Băng Dương men theo duyên hải Greeland đã phải bối rối vì sự khác biệt này. Ở một vài địa điểm của vùng này, kim la bàn của họ lại chỉ về hướng… đông!

Ở bất cứ địa điểm nào trên trái đất, sự khác biệt giữa hai loại cực này là đều rất đáng kể. Do đó, các vị thuyền trưởng trong các cuộc hải hành trên hải đồ đều phải “tính đến” sự khác biệt này và có sự điều chỉnh thích đáng để có thể đi đúng hướng.