đại học đầu tiên trên thế giới có từ bao giờ?

Từ khóa tìm kiếm: Hãy Trả Lời Em Tại Sao? – Tập 4 – Arkady Leokum

Tiếng Anh “college” (trường cao đẳng hay đại học) nguyên thủy có nghĩa là hội đoàn của một nhóm người cùng tham gia một hoạt động nào đó. Chẳng hạn, có Hồng y đoàn là những vị chức sắc cao cấp trong Giáo hội Công giáo La Mã được quyền ứng cử và bầu cử ngôi Giáo hoàng. Ở Hoa Kỳ có cử tri đoàn bầu “giai đoạn hai” chức vụ Tổng thống và Phó Tổng thống Hoa Kỳ.

Thời trung cổ (ở châu Âu) bất cứ phường hội hay hội đoàn nào được tổ chức nhằm phục vụ lợi ích công cộng thì đều được gọi là “university”. Do đó, những “university” nhằm công tác giáo dục thời đó thực ra chỉ là “hội” của những học giả và những người làm công việc dạy học lập ra để tương trợ và bảo vệ lẫn nhau. Họ không có “trụ sở, văn phòng thường trực” nào. Người dạy và người học chung nhau thuê một phòng nào lớn đủ chỗ cho họ “họp mặt”. Với thời gian, cách thức tổ chức này phát triển. Những tòa nhà dành riêng cho công việc này được xây dựng. Một vài quyền lợi và đặc ân hợp lý đã được chấp nhận. Thế là “university” (đại học) trở thành một hoạt động thường xuyên, có tổ chức và định chế được hình thành trên cơ sở những điều vừa kể. Một “đại học” đầu tiên theo kiểu này hình thành tại Salerno, nước Ý. Sau này, vào thế kỷ thứ IX (sau CN) trường này nổi tiếng là một trường y khoa. Nó chính thức trở thành một đại học vào năm 1231.

Vào cuối thế kỷ XII tại Bologna, cũng nước Ý, có nhiều đại học khác được thành lập. Trường đại học ở Bologna dạy các môn luật, y, nghệ thuật và thần học. Một trường đại học khác, thời Trung cổ, rất nổi tiếng về học vấn là đại học Paris (thủ đô của Pháp hiện nay). Trường này được chính thức thành lập vào hậu bán thế kỷ XII và trở thành khuôn mẫu cho tất cả những đại học khác sau này ở châu Âu.

Hai đại học lớn của Anh tổ chức theo khuôn mẫu đại học Paris là đại học Oxford và đại học Cambridge. Cả hai được luật pháp công nhận vào khoảng thế kỷ XIII. Cũng nên nhớ một đại học thường gồm không chỉ một mà nhiều “college”, có nghĩa là trình độ và lãnh vực học vấn, nghiên cứu của từng bộ môn, ngành của trường đại học.

Nhiều trường đại học khởi đầu chỉ là một “college”, về sau khi trình độ và lãnh vực học vấn nghiên cứu được nâng cao thì mới mở rộng thành trường đại học (university). Tại Hoa Kỳ, đại học Harvard nổi tiếng ngày nay cũng chỉ khởi đầu như một “college” được thiết lập tại Cambridge, bang Massachusetts vào năm 1636. Ngày nay nó trở thành một đại học thời danh trong nhiều lãnh vực.